سخنی از شهید ثانی

شهید ثانی«رحمه­الله» در کتاب ارزنده­اش «منیه­المرید» می­نویسد:

«… لازم است به هنگام نهادن و چیدن کتب، برحسب اعتبار و ارزش و شرف علوم و نیز حیثیت و اعتبار مؤلفان آنها، ترتیبی که حاکی از ادب و نزاکت در کیفیت چیدن آنهاست، رعایت شود؛ به این معنی که کتابهای پر ارزش را بر روی کتب دیگر بگذارد و به همین گونه به میزان اعتبار و ارزش آنها، کتابها را روی هم بچیند.

اگر در میان جمع کتب قرآن کریم وجود داشته باشد، باید آن را بر فراز همه کتب و بر تارک آنها قرار دهد؛ ولی بهتر آن است که قرآن کریم را در کیف دسته داری گذاشته و در صدر مجلس برمیخ و آهنی، روی دیواری طاهر و پاک و پاکیزه، بیاویزد و …

بهتر است که انسان به هنگام نگارش و استنساخ کتب دینی طاهر و رو به قبله بوده و بدن، جامه، مرکب، قلم و نوشت­افزار دیگر، پاک و طاهر باشد، و نبشتار خود را با نام خدای مهربان و ستایش او و درود بر پیامبر و خاندانش آغاز نماید. باید نسخه بردار با چنان تعبیرهایی کار خود را آغاز کند، اگر چه خود مؤلف کتاب- که او از روی آن استنتساخ می­کند- این­گونه تعابیر را در آغاز کتاب خود نیاورده باش. اگر نسخه بردار از چنین کتابی استنساخ می­کند، باید مراتب را بدین صورت اعلام نماید که پس از نگارش نام خدای متعال و ستایش او و درود بر پیامبر«صلی­الله­علیه­وآله» و خاندان او«علیهاالسلام»بنویسد:

مولف یا استاد، چنین گفته و یا نوشته است:… و بدین­سان نیز با ستایش خداوند متعال و درود بر پیامبر«صلی­الله­علیه­وآله» و خاندان او«علیهاالسلام» نگارش کتاب و یا استنساخ آن را به پایان می­برد…

در هر جا که نام خداوند متعال را می­نگارد، باید به دنبال آن، اوصافی را که حاکی از تعظیم و احترام می­باشد بنویسید امثال:«تعالی، سبحانه، عزوجل، تقدس» و حتی شایسته است هنگام نوشتن اسم خداوند تعالی از نام و صفت او به زبان نیز یاد کند. و آنگاه که اسم مبارک پیامبراکرم«صلی­الله­علیه­وآله» را می­نگارد، درود و تحیات خداوند بر او و خاندانش را نیز پس از آن بنویسد«صلی­الله­علیه­وآله» و همین درود را - علاوه بر نگارش- به زبان آورد. در نگارش درود بر پیامبر و خاندانش«علیه­السلام»  نباید فشرده­نویسی کرده این درود را به رمز بنگارد و از این که ناگزیر می­گردد که این درود را مکرر بنویسد، آزرده خاطر و ملول نشود اگرچه ناچار باشد این درودرا حتی مکرراً نگارش دهد.

عده ای از افراد محروم و ناکام و متخلف و عقب مانده، درود بر پیامبر«صلی­الله­علیه­وآله» را بطور رمزی و فشرده می نگارند و مثلاً می نویسند: صلعم، صلم، ص، صلسم{که فشرده صلوات الله علیه، یا صلی­الله­علیه­وآله می باشد}. که چنین کاری به منزله ترک اولی و شانه خالی کردن از زیر بار وظیفه شایسته و مغایر با نصوص دینی است. حتی یکی از دانشمندان گفته است: نخستین کسی که «صلعم» نوشت، دستش دچار قطع و بریدگی شد.

کمترین نتیجه سوئی که از این رهگذر اهمال در تکمیل و تفصیل درود بر پیامبر صلوات الله علیه به هنگام نگارش عارض انسان می گردد، همان محرومیت از پاداش عظمی است که فقط از طریق نگارش درود بر پیامبر اکرم عائد انسان می شود.

از خود رسول گرامی اسلام صلوات الله علیه روایت شده است که فرمود: اگر کسی در نبشتاری که نام من در آن یاد می شود، بر من درود فرستد و درود بر مرا بنگارد، تا وقتی که نام من در آن نبشتار باقی است، فرشتگان آسمانی از خداوند متعالی برای او طلب آمرزش می نمایند. 

کاتب و نویسنده آنگاه که در نوشته خود به نام یکی از صحابه و بخصوص صحابه برجسته و بزرگوار پیامبر اسلام می رسد باید به دنبال آن عباراتی از قبیل:«رَضی الله عنه؛ خدای متعال از او راضی باشد»، رضوان الله علیه؛ رضوان خدا بر او باد، بنویسید. وچنانچه به نام یکی از بزرگان سلف  بر می خورد باید در پی آن بنویسد:«رحمه الله، خدای او را رحمت کناد»،«تغمده الله بغفرانه؛ خداوند او را زیر پوشش مهر و رحمت خویش قرار دهد» و امثال اینگونه عبارات. باری، نگارش عبارات تجلیل آمیز، به دنبال این اسامی، به منزله دعائی است که آن را کاتب و نویسنده انشا می کند و خود در پی این اسامی، چنین عباراتی را می پردازد، بنابراین، نیازی به مشاهده آن در کتاب مورد استنساخ نیست و این وظیفه هیچ ارتباطی با طرز نوشته مولف کتاب ندارد، بلکه باید نسخه بردار، احساس وظیفه کند که باید این گونه تعابیر احترام آمیز را در پی نامهای مذکور بنویسد، اگر چه این تعبیرها در نسخه اصل و یا سخنانی که شنیده وجود نداشته باشد.»