یکی از راه های شناخت شخصیت های بزرگ پرسش ها و پاسخ هایی آنهاست .

گاهی بزرگ مردان الهی از شخصیت های الهی پرسش هایی می نمایند تا موقعیت والای آنان آشکار گردد سرچشمه جوشان علوم الهی امام علی (علیه السلام ) برای فرزندش امام حسن مجتبی (علیه السلام ) سئوالاتی مطرح فرمودند،تا شاهد شکوفایی این دانش آموخته مکتب الهی باشند :

اینک در این کلاس نورانی به خوشه چینی معرفت می نشینیم :

سَأَلَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع عَنِ ابْنِهِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ ع فَقَالَ :
 
 امير المؤمنين عليه السّلام از فرزندش حسن عليه السّلام سؤال كرد:
 
[

 
پسرم خرد چيست؟ گفت: آن كه دل تو نگهدارنده چيزى باشد كه در آن وديعه نهاده‏اى   
 
[2] قَالَ فَمَا الْحَزْمُ ؟ قَالَ : أَنْ تَنْتَظِرَ فُرْصَتَكَ وَ تُعَاجِلَ مَا أَمْكَنَكَ
 
فرمود: حزم (هوشيارى، دورانديشى) چيست؟ گفت: این كه منتظر فرصت باشى و هر چه براى تو امكان به دست آوردن آن هست بشتابی
  
[3] قَالَ فَمَا الْمَجْدُ ؟ قَالَ : حَمْلُ الْمَغَارِمِ وَ ابْتِنَاءُ الْمَكَارِمِ
 
پرسيد: بزرگى كدام است؟ گفت: تحمل زيان‏ها و به دست آوردن نيكى‏ها.
 
[4] قَالَ فَمَا السَّمَاحَةُ ؟ قَالَ : إِجَابَةُ السَّائِلِ وَ بَذْلُ النَّائِلِ
  
پرسيد: بخشندگى چيست؟ گفت: پاسخ دادن به سائل و بذل آنچه در دست هست.
 
[5] قَالَ فَمَا الشُّحُّ ؟ قَالَ : أَنْ تَرَى الْقَلِيلَ سَرَفاً وَ مَا أَنْفَقْتَ تَلَفاً
  
پرسيد: بخل چيست؟ گفت: این که اندك را اسراف بدانی، و آن چه را [در راه خدا] داده‏اى، تلف شده پندارى.
 
[6] قَالَ فَمَا الرِّقَّةُ ؟ قَالَ :طَلَبُ الْيَسِيرِ وَ مَنْعُ الْحَقِيرِ
 
 پرسيد: «رقّه»(پستى و بردگى) چيست؟ گفت: درخواست نمودن چيز كم، و دريغ داشتن از چيز اندك.
 
[7] قَالَ فَمَا الْكُلْفَةُ ؟ قَالَ : التَّمَسُّكُ بِمَنْ لَا يُؤْمِنُكَ وَ النَّظَرُ فِيمَا لَا يَعْنِيكَ
 
پرسيد: تکلف (خود را به رنج انداختن چيست) ؟ پاسخ داد: چنگ زدن به كسى كه تو را ايمن نمى‏سازد، و كنجكاوى در چيزى كه برايت سودى ندارد.
 
[8] قَالَ فَمَا الْجَهْلُ ؟ قَالَ : سُرْعَةُ الْوُثُوبِ عَلَى الْفُرْصَةِ قَبْلَ الِاسْتِمْكَانِ مِنْهَا
 
 پرسيد: جهل چيست ؟ گفت: با شتاب از فرصت استفاده كردن قبل از اين كه دريابد آيا به آن كار خواهد رسيد يا نه                    
 
وَ الِامْتِنَاعُ عَنِ الْجَوَابِ وَ نِعْمَ الْعَوْنُ الصَّمْتُ فِي مَوَاطِنَ كَثِيرَةٍ وَ إِنْ كُنْتَ فَصِيحاً
 
و سرباز زدن از پاسخ‏گویى. چه نيكو یاوری مى‏باشد سكوت در خیلی جاها [كه لازم است] اگر چه زبان گويایى داشته باشی.
 
ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَى الْحُسَيْنِ ابْنِهِ ع فَقَالَ لَهُ
 
آن گاه امير المؤمنين صلوات اللَّه عليه رو به فرزندش حسين عليه السّلام نمود و به او فرمود:
 
[9] يَا بُنَيَّ مَا السُّؤْدُدُ ؟ قَالَ : اصْطِنَاعُ الْعَشِيرَةِ وَ احْتِمَالُ الْجَرِيرَةِ
   
پسرم آقایى چيست؟ گفت: نيكى نمودن به[قوم و] قبيله، و بر عهده گرفتن و پرداختن ديه جرائم و جنايات آنان.
 
[10] قَالَ فَمَا الْغِنَى ؟ قَالَ : قِلَّةُ أَمَانِيِّكَ وَ الرِّضَا بِمَا يَكْفِيكَ
 
پرسيد: بى‏نيازى [در] چيست؟ گفت: اندك بودن آرزوهايت، و خوشنودى به آنچه تو را كفايت مى‏نمايد
 
[11] قَالَ فَمَا الْفَقْرُ ؟ قَالَ : الطَّمَعُ وَ شِدَّةُ الْقُنُوطِ
  
پرسيد: بينوایى و فقر چيست؟ گفت: طمع داشتن و سخت نااميد شدن.
 
[12] قَالَ فَمَا اللُّؤْمُ ؟ قَالَ : إِحْرَازُ الْمَرْءِ نَفْسَهُ وَ إِسْلَامُهُ عِرْسَهُ
 
پرسيد: لؤم (پستی) چيست؟ پاسخ داد: كه مرد خود را از خطر محفوظ دارد و عيال خود را تسليم كند!
 
[13] قَالَ فَمَا الْخُرْقُ ؟ قَالَ : مُعَادَاتُكَ أَمِيرَكَ وَ مَنْ يَقْدِرُ عَلَى ضُرِّكَ وَ نَفْعِكَ
 
پرسيد: خرق (درشتى، دريده بودن) چيست؟ گفت: در افتادن و دشمنى كردن با فرمانده خود و شخصى كه مى‏تواند به تو سود و زيانى برساند.
 
ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَى الْحَارِثِ الْأَعْوَرِ فَقَالَ : يَا حَارِثُ عَلِّمُوا هَذِهِ الْحِكَمَ أَوْلَادَكُمْ فَإِنَّهَا زِيَادَةٌ فِي الْعَقْلِ وَ الْحَزْمِ وَ الرَّأْي‏
 
آن گاه به حارث اعور  توجه کرد و به  او  فرمود: اى حارث! اين حكمت‏ها را به فرزندانتان بياموزيد، زيرا آنها باعث فزونی در خرد و حزم و رأى مى‏باشد.
 
بحار الأنوار ، ج ‏75 ، ص 102 - 101 

امیدکه در پرتو بارقه های نورانی کلام کریم اهلبیت در مسیر سبز انتظار آخرین حجت الهی زمینه ساز روزهای پرسرور ظهور باشیم .

به قلم صبا از مدرسه بقیع