حجاز
در گذشته های دور در منطقه ای به نام حجاز در شبه جزیره ی عربستان، صحرانشینان در طی مسافت های طولانی، سوار بر شتر می شد و تحت تأثیر نوع راه رفتن این حیوان، نغمات خاصی را با خود زمزمه می کردند. با گذشت زمان، بر وسعت این نغمات افزوده شد و به دلیل منحصر به فرد بودن این نغمات، اعراب نام حجاز را براین نغمات گزاردند. استادان لحن اعتقاد دارند، حجاز یادآور ناله ی برخاسته از غم و هجرانی است که حوادث گذشته را به تصویر می کشد و انسان های متأثر از آن را به یکی شدن، چاره اندیشی و تفکر فرو می برد و در این غم عمیق، شور و شعف با احساسات عالی و حزین آمیخته می شود. قاری توانا می تواند در اجرای این مقام یکپارچگی، اتحاد و آرزو برای بشر را به تصویر بکشد. حجاز در آیاتی با مضامین بشارت و انذار، نعمات خداوند،تذکر و یادآوری، جملات امری و توصیه ای، خلقت جهان هستی و موجودات و نیز فراخوان عمومی قابل اجرااست [ پیشین ].
حجاز در آغاز با جریانی ملایم و روان همراه است و هر گونه تکلف در اجرا از تأثیر گزاری آن می کاهد. این مقام گوشه هایی دارد از جمله: کارکرد، کار، دوکا، غطا، زنکران، نوی، اصفهان، کرد، رمل، و منصوری [ عربی القبانی، 42:1377 ].
بعضی گوشه ی گالگور را نیز به عنوان زیرشاخه ی حجاز آورده اند [ رجب نژاد، 37:1379]. با بررسی اجرای قرائت قاریان بزرگ جهان و توصیه ی استادان لحن بهتر است این مقام را پس از مقامات بیات، صبا و سه گاه تلاوت کنیم [ نرم افزار مائده ]. مقام حجاز را می توان با مقامات رست و صبا ترکیب کرد [ ملاتقی، 108:1381 ].
از میان قاریان مشهور جهان، « شهید القراء » [ قاسم احمد، 36:1374 ] یعنی استاد محمد صدیق منشاوی، در اجرای مقام حجاز مهارت و استادی فوق العاده ای از خود به نمایش گزارده است [ ملاتقی، 151:1381 ].
